video still LEVENSWERK II

video still LEVENSWERK II

video still Henk van Os
"Dat was met de televisie. Als je 16 jaar elke week met je snuiter in beeld bent geweest om over kunst te praten, dan is het gewoon een beetje op. En dat ga je voelen.."

video still Henk van Os

“Dat was met de televisie. Als je 16 jaar elke week met je snuiter in beeld bent geweest om over kunst te praten, dan is het gewoon een beetje op. En dat ga je voelen..”

Video still Liesbeth Brandt Corstius
"Je moet de ruimte scheppen om die bemiddeling mogelijk te maken, om dat contact goed te laten lopen."

Video still Liesbeth Brandt Corstius

“Je moet de ruimte scheppen om die bemiddeling mogelijk te maken, om dat contact goed te laten lopen.”

video still Rudi Fuchs
"Iemand maakt iets en dat maken is nog nooit gemaakt daarvoor - en dat is een WONDER!"

video still Rudi Fuchs

“Iemand maakt iets en dat maken is nog nooit gemaakt daarvoor – en dat is een WONDER!”

video still Anny De Decker
"Ik ken zoveel generaties kunstenaars, maar eigenlijk ben ik altijd geïnteresseerd in het nieuwe in de kunst."

video still Anny De Decker

Ik ken zoveel generaties kunstenaars, maar eigenlijk ben ik altijd geïnteresseerd in het nieuwe in de kunst.”

video still Anny De Decker

video still Anny De Decker

Video still Flor Bex
"Ik heb mij nooit één seconde verveeld in mijn leven. En dat is het fantastische van de kunst."

Video still Flor Bex

“Ik heb mij nooit één seconde verveeld in mijn leven. En dat is het fantastische van de kunst.”

video still Deborah Campert Wolf
"Toen ik 65 werd dacht ik nu ben ik echt goed, nu ben ik een beetje zeker van mijn zaak. Nou ja en toen hield het op."

video still Deborah Campert Wolf

“Toen ik 65 werd dacht ik nu ben ik echt goed, nu ben ik een beetje zeker van mijn zaak. Nou ja en toen hield het op.”

video still Wim van Krimpen
"Ik ben een echt domineeskind, mijn vader zei altijd potdomme ik wil de kerk vol hebben. Zo zit ik ook in mekaar."

video still Wim van Krimpen

“Ik ben een echt domineeskind, mijn vader zei altijd potdomme ik wil de kerk vol hebben. Zo zit ik ook in mekaar.”

Video still Lily van Ginneken
"Bij de krant had ik het al. Jan Blokker vond alles wat ik inbracht een soort van naar de maan fietsen."

Video still Lily van Ginneken

“Bij de krant had ik het al. Jan Blokker vond alles wat ik inbracht een soort van naar de maan fietsen.”

Over ‘Levenswerk II- de kunstbemiddelaars’, een nieuw filmproject van Margriet Luyten

Dit project is ondersteund door Projectsubsidie van het Mondriaan Fonds.

In Museum De Pont werd met veel succes in 2014 ‘Levenswerk I’ van kunstenaar Margriet Luyten getoond. In een reeks trage videoportretten kijken oude kunstenaars ons aan, en als zij dat niet doen en hun blik onbestemd wordt, lijken ze de tijd zelf in te kijken. Margriet Luyten heeft zich in de afgelopen jaren intensief bezig gehouden met wat tijd is, en dan vooral met betrekking tot de mens en zijn sterfelijk lichaam. Zij volgde het sterfbed van haar eigen moeder, portretteerde honderdjarigen en gaf bestaande doodsportretten van kinderen een nieuwe verschijningsvorm.

Voor ‘Levenswerk I’ heeft zij kunstenaars opgezocht in wat genoemd zou kunnen worden de laatste fase van hun werkzaam leven. Vijf van hen stierven kort na voltooiing van het project: Loes van der Horst, Ger Lataster, JCJ Vanderheyden, Roger Raveel en Henk Peeters. Sommige van hen werken en werkten met grote inspanning door, anderen laten of lieten die eeuwige scheppingsdrang beetje bij beetje los. In het kunstenaarschap is het besef van de tijdelijkheid van ons menselijk bestaan niet een eenduidige: sterfelijk als mens, als kunstenaar op zijn minst wat minder sterfelijk, het kunstwerk hopelijk voor eeuwig.

De uitdrukking luidt Ars longa vita brevis, de kunst duurt lang, het leven kort. Daarin wordt de verhouding tussen kunst en leven, tussen dat wat de tijd kan overstijgen en het kortstondige, zo bondig mogelijk omschreven. Wie Ger Lataster met zijn laatste krachten ziet werken in zijn atelier kan niet anders dan daaraan denken. De traagheid die Luyten in de videobeelden aanbrengt, versterkt het gevoel van het stille maar onherroepelijke voorbijgaan der dingen (inclusief het lichaam). Tijdens de vertoning in het museum -een enorme projectie op de wand, met een lange bank ervoor- was het opmerkelijk hoe geconcentreerd de vele bezoekers waren en bijna zonder uitzondering bleef iedereen de hele reeks portretten volgen. Er was grote waardering voor het werk, van bezoekers en pers.

Margriet Luyten voltooide onlangs een vervolg, dat met het eerste deel een tweeluik over kunst en de tijd vormt. Dat zij begon met kunstenaars is vanzelfsprekend, maar de kunst bestaat uiteindelijk bij de gratie van ánderen. Tussen het kunstwerk en de kijker bevinden zich wat hedentendage wordt genoemd de’ kunstbemiddelaars’. Zij helpen de overdracht tot stand te brengen, waarbij overdracht in brede zin moet worden opgevat. Het zijn galeriehouders, (museum)curatoren, kunstcritici, kunsthistorici, e.a.

Hoe gaan juist zij om met het verstrijken van de tijd, de tijdgeest, het cultuurklimaat, politieke winden, economische omstandigheden? Hoe verhoudt de vluchtigheid van deze gegevenheden zich tot dat Ars longa vita brevis? Misschien meer dan de kunstenaars zijn zij afhankelijk van de context. De mate waarin zal voor ieder van deze groep bemiddelaars anders zijn. Galeries zijn zeer afhankelijk van de markt, musea hoe dan ook van cultuurpolitiek, kunstcritici van de tijdgeest, en ook kunsthistorici bewegen zich binnen de grenzen van de wetenschap. De huidige ontwikkelingen rond kunstverzamelingen van bedrijven en banken tonen aan hoe conjunctuurgevoelig deze juist zijn. Ieder van hen zal echter het universele en tijdoverschrijdende wezen van de kunst beamen.

In dat spanningsveld ligt de fascinatie van Margriet Luyten bij dit vervolgproject. Verandert de relatie van deze bemiddelaars tot de kunst naarmate zij ouder worden? Is de liefde of fascinatie ongewijzigd gebleven? Vermoedelijk niet, maar hoe deze zich evolueert is een interessant gegeven. Zij is geen journalist, maar kunstenaar. Net zoals bij ‘Levenswerk I’ brengt ze niet zozeer een interessant onderwerp in beeld, maar wat ze wel doet is door dringen tot de innerlijke wereld van een nieuwe rij geportretteerden, voor wie de kunst niet alleen iets persoonlijks is, maar ook kwestie van publieke verantwoordelijkheid.

Tekst: C.W.M. Kemper

Image result for logo mondriaanfonds

@